Spijt om wat je niet gedaan hebt.

De Australische Bronnie Ware was jaren werkzaam als stervensbegeleider van terminale patiënten. Over haar ervaringen tijdens dit zware werk schreef ze een boek: The Top 5 regrets of the dying, dat in het Nederlands verscheen onder de titel Als ik het leven over mocht doen. Op prachtige wijze beschrijft Bronnie waar mensen in de laatste fase van hun leven spijt van hebben, wat ze nu anders zouden aanpakken.

Het is geen verrassing om te zien dat juist deze punten op de 'spijtlijst' staan, omdat we tijdens ons leven met elk van deze punten worstelen en te weinig tijd vrijmaken voor de dingen waar ons hart werkelijk naar uitgaat.

Voordat je begint met het lezen van de 5 punten is het belangrijk te beseffen dat - in welke fase we ons ook mogen bevinden in het leven - het geen zin heeft om spijt te hebben. Spijt is een valse emotie die niets anders dan verdriet en lijden veroorzaakt. Het laat ons leven in het verleden en bepaalt hoe we ons nu moeten voelen.

In plaats daarvan kunnen we het verleden gebruiken als een referentiepunt om in te zien wat we kunnen veranderen en hoe we kunnen groeien. Deze veranderingen komen dan niet voort uit pijn, verdriet, spijt of veroordeling, maar zijn gewoonweg een keuze om de dingen anders te doen. Het leven is een leerproces, we kunnen dit proces al snel vertragen door vast te blijven houden aan spijt en schuld. Om veranderingen aan te brengen en te kunnen groeien is het van belang om het verleden te accepteren en te bedenken dat ieder moment een nieuwe keuze biedt.

1. Had ik maar vaker de moed gehad om trouw te zijn aan mezelf en niet het leven te leiden wat anderen van mij verwachtten.

'Wanneer mensen realiseren dat hun leven bijna voorbij is en erop terugkijken, is het gemakkelijk om te zien hoeveel dromen onvervuld bleven. De meeste mensen hebben nog niet de helft van hun dromen geleefd en moesten sterven met de wetenschap dat dit toe te schrijven was aan de keuzes die ze al dan niet gemaakt hadden'.

2. Had ik maar niet zo hard gewerkt.
Dit zei iedere man die ik verpleegde. Ze hadden de jeugd van hun kinderen en het samenzijn met hun partner gemist. Vrouwen spraken hier ook over, maar omdat de meesten van een oudere generatie waren, waren ze geen kostwinner. Alle mannen die ik verpleegde, betreurden het diep dat ze zoveel van het leven gestopt hadden in hun werk'.

3. Had ik maar de moed gehad om mij gevoelens meer te uitten.
'Veel mensen onderdrukten hun gevoelens om de goede vrede te bewaren. Als gevolg daarvan namen ze genoegen met een middelmatig bestaan en groeiden nooit uit tot waar ze werkelijk toe in staat waren. Velen werden ziek als gevolg van de bitterheid en wrok die ze voelden'.

4. Had ik maar meer aandacht besteed aan mijn vriendschappen.
'Tot in hun stervensweken beseften velen niet echt wat voor een grote bijdrage oude vrienden geven aan het leven en dat het niet altijd mogelijk was om ze op te sporen. Velen waren zo verstrikt in hun eigen leven dat ze innige vriendschappen over de jaren hadden laten verwateren. Velen hadden grote spijt dat ze geen tijd en moeite genomen hadden deze vriendschappen in stand te houden. Wanneer we sterven missen we onze vrienden'.

5. Had ik mezelf maar meer geluk gegund.
Dit punt wordt door veel mensen gedeeld. Velen realiseerden pas op het einde van hun leven dat geluk een keuze is. Ze waren blijven steken in oude patronen en gewoonten. De zogenaamde veiligheid van het vertrouwde en het materiële aspect had het gewonnen van hun diepere gevoelens. Angst voor verandering had henzelf en anderen laten geloven dat ze tevreden waren, terwijl ze diep van binnen verlangden om weer echt te kunnen lachen en dwaasheid in hun leven toe te laten'.